Dựa trên danh sách U22 Malaysia dự SEA Games 33, dễ thấy vì sao Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) thời gian qua liên tục đẩy mạnh chiến lược chiêu mộ cầu thủ nhập tịch.
Bóng đá Malaysia đang trải qua giai đoạn tăm tối bậc nhất trong nhiều năm, khi những cú sốc liên tiếp ập đến trong thời gian ngắn. Dư luận vẫn chưa kịp lắng xuống sau thông báo kỷ luật của FIFA đối với bảy cầu thủ nhập tịch dùng hồ sơ giả thì một làn sóng phẫn nộ mới lại dấy lên khi danh sách U22 dự SEA Games 33 được công bố. Hai sự việc tưởng chừng không liên quan đang hợp thành bức tranh toàn cảnh, phơi bày sự rệu rã, yếu kém và bế tắc của bóng đá Malaysia hiện tại.
Đội tuyển khủng hoảng, đội trẻ lao đao
Vụ bê bối bảy cầu thủ nhập tịch dùng giấy tờ giả khiến FAM rơi vào cuộc khủng hoảng chưa từng có. Ngoài nguy cơ nhận án phạt nặng, Malaysia còn đối mặt khả năng bị loại khỏi nhiều giải đấu quốc tế thời gian tới.
Dù FAM đang gấp rút nộp đơn khiếu nại lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS), nhưng với các bằng chứng chi tiết do FIFA công bố, cơ hội đảo ngược tình thế của Malaysia gần như chỉ là hy vọng mong manh. Đây không chỉ là bê bối của vài cá nhân mà là sự sụp đổ của toàn bộ chiến lược nhập tịch mà Malaysia theo đuổi nhiều năm.
Điều đáng lo ngại hơn, án phạt không chỉ làm tổn hại thành tích quốc gia, mà còn giáng đòn mạnh vào chiến lược nhập tịch thần tốc vốn được xem như chìa khóa để nâng tầm đội tuyển. Theo đề án F30, Malaysia lẽ ra phải tập trung cho đào tạo trẻ, nhưng thay vào đó lại chọn con đường tắt: nhập tịch ồ ạt.
FAM cấp tốc bổ sung nhiều cầu thủ ngoại để lấp các khoảng trống chuyên môn. Tuy nhiên, khi chiến lược ấy bị phanh phui dựa trên hồ sơ gian dối, bóng đá Malaysia lập tức rơi vào thế bế tắc: không thể bổ sung lực lượng từ bên ngoài, còn nội binh lại thiếu và yếu.
Danh sách U22 Malaysia dự SEA Games 33 trở thành minh chứng rõ nét nhất. Trong 25 cầu thủ được triệu tập, chỉ sáu người thi đấu ở Super League – giải đấu cao nhất Malaysia, tương đương V-League. Đó là thủ môn Syahmi Adib, hậu vệ Ubaidullah Shamsul, các tiền vệ Aliff Izwan và Haziq Kutty Abba, cùng hai tiền đạo Fergus Tierney và Haqimi Azim. Chỉ Shamsul và Izwan từng lên tuyển quốc gia. Phần còn lại đến từ các giải đấu cấp thấp, vốn có chất lượng chuyên môn và môi trường cạnh tranh kém xa tiêu chuẩn của một nền bóng đá đặt mục tiêu vươn tầm châu lục. Trớ trêu, HLV Nafuzi Zain còn đánh giá đây là những gương mặt tốt nhất của lứa U22 Malaysia.
Con số sáu không chỉ phản ánh lực lượng mỏng mà còn chỉ ra vấn đề nghiêm trọng hơn: Super League gần như không tạo cơ hội cho cầu thủ trẻ Malaysia. Khi thiếu môi trường cọ xát, cầu thủ trẻ không thể phát triển, buộc đội U22 phải lắp ghép từ những cái tên ít kinh nghiệm thi đấu đỉnh cao.
Trong khi đó, U22 Việt Nam gần như toàn bộ được thi đấu ở V-League – giải đấu có tính cạnh tranh cao với nhiều ngoại binh chất lượng. Chính môi trường này giúp nhiều cầu thủ trẻ Việt Nam đá chính ở CLB và thậm chí được gọi lên tuyển quốc gia như Hồ Văn Cường, Nguyễn Văn Trường, Nguyễn Thanh Nhàn hay Nguyễn Quốc Việt.
Vòng luẩn quẩn không lối thoát
Việc Super League chỉ đóng góp sáu cầu thủ cho U22 lý giải vì sao Malaysia buộc phải chạy theo chiến lược nhập tịch trong nhiều năm qua. Họ nhận ra thực tế rằng nguồn tài năng nội địa đang cạn kiệt đáng báo động. Tuy nhiên, thay vì giải quyết từ gốc, FAM chọn hướng đi ngắn hạn, mạo hiểm: nhập tịch càng nhiều càng tốt để nâng cấp đội tuyển quốc gia.
Ngay cả khi hợp thức, chiến lược ấy vẫn đẩy bóng đá Malaysia vào vòng luẩn quẩn: cầu thủ ngoại chiếm vị trí, nội binh mất cơ hội, cầu thủ trẻ thiếu động lực phấn đấu, đào tạo trẻ suy yếu, và đội tuyển ngày càng phụ thuộc vào nhập tịch.
Khi vòng luẩn quẩn ấy sụp đổ bởi án phạt của FIFA, Malaysia đối diện sự thật phũ phàng: thiếu tài năng, thiếu nền tảng và thiếu định hướng phát triển lâu dài.
Bức tranh u ám này có thể khiến người hâm mộ bi quan, nhưng cũng là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ cho FAM. Không có con đường tắt để tạo nên thành công bền vững. Malaysia chỉ có thể tự cứu bằng cách quay lại nền tảng: đầu tư cho đào tạo trẻ, xây dựng hệ thống phát triển cầu thủ bài bản và trao cơ hội thi đấu thực sự cho các tài năng nội ở Super League.
Nếu không thay đổi tư duy, không chấn chỉnh hệ thống và không đặt niềm tin vào thế hệ trẻ, bóng đá Malaysia sẽ còn tiếp tục đi xuống và lặp lại những sai lầm đã đẩy họ vào khủng hoảng như hiện nay.
